Yaşam boyu farklı niteliklerde zorluklar deneyimliyoruz. Bu deneyimlerin psikolojik sağlığımıza yansıtabileceği olumsuz etkilere karşı genetik kodlarımız, mizacımız ve ailemiz gibi değiştiremeyeceğimiz faktörlerin yanı sıra, aşağıda bahsedeceğim çeşitli alanlarda koruyuculardan oluşan, bize özgü ve değişime açık bir kalkanımız olduğunu düşünelim.

Bu kalkana dikkatimizi yöneltmek, onu geliştirebilmek ve psikolojik dayanıklılığımızı korumak ve/veya arttırmak bizim elimizde.

Öncelikle kendimize ve çevremize genel olarak bakmayı amaçlıyor bu kalkan. Değişim zaman alıyor, iniş ve çıkışlara alan açarak sabırla devam edebilmeyi gerektiriyor. Aynı zamanda, farkındalık sahibi bir adım atmaya niyet edebilmek oldukça değerli.. Bu yüzden her alan için bir baksak kendimize ve 1 ile 10 arasında bir değerlendirme yapsak. Bu uygulama, kalkanı bizim için biraz daha somutlaştırır mıydı?

Çocuklarımızı da yaşamlarının ilk yıllarında bu alanlarda destek sağlayabilmek çok değerli. Psikolojik dayanıklılık yenilenebilen bir oluşum. Hayatımızın her döneminde gelişime açık olsa da, temelini her zaman önemini vurguladığımız güvenli bir bağlanma, sevilme, değerli hissetme, gelişimimizin ve becerilerimizin desteklenmesinin oluşturması çok güçlü bir avantaj.

Kalkan metaforunu çocuklarımıza oyuncu yöntemlerle keşfettirebiliriz. Özellikle endişe/korku duygu deneyimleriyle zorlanan çocuğumuza bir süper kahraman olmayı teklif edip, çizerek oluşturabileceğimiz bu kalkana;

• Güçlü yönlerini,
• Ona iyi hissettiren, destek veren kişileri/mekanları/etkinlikleri/rutinleri/oyunları,
• Sağlığı için neler yaptığını çizebilir, renklendirebilir, yazabilir, bu kalkana bir isim vererek endişe veya korku hissettiğinde anımsayabileceği ve dengelenmesine yardımcı olacak bir seçenek haline getirebiliriz.

Hepimizin deneyimleri, tepkileri ve etkilenme düzeyleri farklı. Deneyimlenen her türlü zorluk kalkandakilerle ve/veya sizin kendinize özgü fark ettiğiniz/oluşturduğunuz başka sağlıklı desteklerle ilişkilendirmeye değerdir.

Koruyucu Kalkanlarımız

1. Fiziksel Sağlık

• Yeterli düzeyde uyku, egzersiz veya fiziksel etkinlik
• Dengeli ve sağlıklı beslenme
• Medikal gerekliliklere (ilaç gibi) uyum sağlama

2. Benlik Saygısı

• Değerli bir birey olduğumuza dair inanç
• Tüm yönlerimizle kendimizi kabul
• Zorlukları deneyimleyebilecek ve üstesinden gelebilecek olmaya dair inanç

3. Hedefler ve Amaçlar

• Kariyer, eğitim, aile, toplum vb. alanlardaki rollere (örneğin; ebeveynlik) anlamlı katılımlar ve mücadeleler
• Değerlerimizin, prensiplerimizin, sınırlarımızın bilincinde olma ve uyumlu şekilde yaşama
• Gerçekçi hedefler ve amaçlar üzerine başarı motivasyonu

4. Sağlıklı Düşünce Stratejileri

• Problemler, hatalar üzerine sürekli, tekrarlayıcı ve yargılayıcı düşünce süreçlerinin olmaması
• Kişinin güçlü veya güçlendirebileceği yönlerinin gerçekçi farkındalığı
• Yaratıcı problem çözme becerisi

5. Başa Çıkma Yöntemleri

• Zorlayıcı duygular, beden duyumsamaları ve davranışların ilişkisi hakkında farkındalık ve regülasyon becerisi
• Her duyguya alan tanıma ve sağlıklı ifade şekilleri edinme
• İhtiyaçlarımızı görebilme, dikkat ve öncelik verebilme, şefkatli yaklaşımda bulunabilme

6. Sosyal Destek

• Deneyimlenen zorluklar hakkında konuşabilme ve problemler üzerine yardım isteyebilme
• Sevgi, samimiyet ve güven temelli ilişkilerin olduğu aile/arkadaş/okul/iş ortamları
• Yakınlık/bağlılık hissinin olduğu gruplar/topluluklar
• Profesyonel desteğe ulaşabilme imkanı

Yazar: Psikolog Ezgi Alemdar